روش های پیشگیری از بارداری های پرخطر
در مواردی که حاملگی برای مادر و جنین خطرناک باشد توصیه می شود زوجین از روش های پیشگیری از بارداری با رعایت موازین اخلاقی استفاده نمایند. روش های مطمئن پیشگیری از بارداری از نظر مدت اثر به دو دسته موقتی و دائمی تقسیم می شوند:
1- روش های موقتی
این روش ها شامل روش های هورمونی و مکانیکی می باشند.
1-1- روش های هورمونی
روش های هورمونی جلوگیری از بارداری با استفاده از قرص و آمپول می باشد.
قرص های پیشگیری از بارداری
قرص های ترکیبی: این قرص ها با ترکیبات استروژن و پروژسترون و در اشکال گوناگون الدی (LD) و اچ دی (HD) و تری فازیک (TPH) ساخته شده اند. اساس عملکرد همه این قرص ها جلوگیری از عمل تخمک گذاری است.
این قرص ها اگر به طور مرتب و طبق دستورالعمل مورد استفاده قرار گیرند حدود 99 درصد در جلوگیری از بارداری مؤثرند. اما اگر قرص ها نامرتب مصرف شوند از میزان اثربخشی آنها کاسته خواهد شد.
قرص ها هیچ گونه اثری در باروری مجدد ندارند و زنان پس از قطع مصرف می توانند باردار شوند.
قرص های پروژسترونی دوران شیردهی: در ترکیب این قرص ها فقط هورمون پروژسترون جهت پیشگیری از بارداری به کار رفته است و مخصوص دوران شیردهی است.
آمپول های پیشگیری از بارداری
آمپول های پروژسترونی: در ترکیب این آمپول ها فقط هورمون پروژسترون جهت پیشگیری از بارداری به کار رفته است و سه ماهه یک بار تزریق می شوند.
آمپول های ترکیبی: این آمپول ها با ترکیبات استروژن و پروژستین ساخته شده اند. ماهی یکبار تزریق می شوند و اثربخشی آن بیش از 99 درصد است.
2-1- روش های مکانیکی
مکانیسم اساسی این روش ها استفاده از یک جسم فیزیکی (به جای دارو و مواد شیمیایی) است که به دو دسته کلی روش های پوششی و وسایل داخل رحمی تقسیم می شود.
روش های پوششی
اساس عمل این روش ها ممانعت از ورود اسپرم و رسیدن آن به تخمک است و شامل پوشش برای مرد، پوشش برای زن می باشند که امروزه کاربرد زیادی دارند.
پوشش برای مرد (کاندوم) و پوشش برای زن (دیافراگم) می باشد. امروزه کاندوم و دیافراگم کاربرد زیادی دارند. استفاده از کاندوم آسان تر و ارزان تر است و در پیشگیری از بیماری های مقاربتی نقش اساسی دارد.
وسیله داخل رحمی آی یو دی (IUD)
آی یو دی از جنس مس یا پلاستیک در اشکال گوناگون ساخته شده است و توسط پزشک یا ماما در رحم گذاشته می شود.
اساس عمل این دستگاه جلوگیری از لانه گزینی تخم در رحم است. این روش یکی از مؤثرترین روش های پیشگیری از بارداری می باشد. استفاده از این روش برای زوج هایی مناسب است که دارای فرزند هستند و تا چند سال نباید حامله شوند.
بسته به نوع IUD لازم است هر چند سال یکبار آن را عوض کرد. اخیراً نوع جدیدی از IUD با ماندگاری یک ساله وارد بازار شده است که به تدریج از خود هورمون ترشح می کند و حدود 99 درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر است.
2- روش های دائمی (جراحی)
روش های دائمی برای زوج هایی مناسب است که به دلایل پزشکی و غیره به هیچ وجه نمی خواهند صاحب فرزند دیگری باشند. این روش شامل دو قسمت می باشد که عبارتند از بستن لوله های رحمی در زنان و بستن لوله های اسپرم بر در مردان.
1-2- بستن لوله های رحمی در زنان
در روش بستن لوله های رحمی در زنان با بیهوشی لوله های رحم را از دو طرف چیده و سپس گره زده می شوند بنابراین دیگر تخمک نمی تواند از تخمدان به رحم برسد.
2-2- بستن لوله های اسپرم بر در مردان
بستن لوله های مرد عمل ساده تری است با بی حسی موضعی در عرض چند دقیقه انجام می شود. در این حال ترشحات فاقد اسپرم می باشند.