مراقبت های تغذیه ای در دوران پیش از بارداری

View

تغذیه در دوران قبل از بارداری تأثیر زیادی بر روند بارداری دارد. به طوری كه تغذیه نامناسب در دوران بلوغ و حتی كودكی می تواند رشد و نمو را تحت تأثیر قرار دهد و با توقف رشد قدی و یا رشد محوطه لگن در دختران موجب محدود شدن فضای لگن شود. رژیم لاغری طولانی مدت می تواند موجب آمنوره شده و در نهایت شانس باروری را كاهش دهد.
همچنین كمبود مواد مغذی در دوران قبل از بارداری می تواند موجب كاهش ذخایر مواد مغذی شده و بر روی عملكرد فرآیندهای فیزیولوژیك و بیوشیمیایی مؤثر در باروری تأثیر منفی برجای گذارد.
میزان ذخایر چربی بدن خانم قبل از بارداری به طور موثری بر قابلیت باروری تأثیر دارد. به طوری كه افراد با ذخایر چربی كمتر از 17 % اغلب قاعدگی ندارند و آن هایی كه چربی بدنشان كمتر از 22 % است، با اختلال در تخمك گذاری مواجه اند.
كاهش ذخایر چربی را معمولاً در زنانی كه تمرینات ورزشی بیش از حد و غیراصولی انجام داده و یا می دهند و یا رژیم های لاغری شدید و متعدد داشته اند می توان دید. همچنین افرادی كه با اختلالات خوردن نظیر بولیمیا (بی اشتهایی عصبی) مواجه اند در زمره كاهش ذخایر چربی قرار می گیرند. علیرغم آن چه گفته شد، خوشبختانه تحقیقات نشان داده است كه اصلاح رژیم غذایی می تواند از اختلالات تخمك گذاری كاسته و باروری را بهبود بخشد.



از دیگر اختلالات تغذیه ای كه موجب كاهش باروری می شود می توان به كمبود ویتامین D در هر دو جنس مؤنث و مذكر اشاره كرد. در واقع جذب مناسب ویتامین D و به دنبال آن جذب كلسیم در مردان موجب تقویت فرایند اسپرماتوژنز، افزایش تحرك اسپرم، و تشدید واكنش های آكروزوم می شود. سطوح پایین مس و روی، نیز تأثیر منفی بر تكامل تخمك می گذارد.
از سوی دیگر وجود اضافه وزن (وزن بیش از 120 درصد وزن ایده آل) در زنان به دلیل تغییر در نسبت تستوسترون به استروژن و اختلال در تخمك گذاری، می تواند موجب بروز مشكلات باروری شود. در زنان چاق، احتمال وقوع دیابت تشخیص داده نشده قبل از بارداری، اختلال تحمل گلوكز و دیابت بارداری موجب شیوع بیشتر ناهنجاری های مادرزادی جنین می شود؛ بنابراین كنترل وزن قبل از بارداری می تواند از میزان خطر ابتلا به ناهنجاری های هنگام تولد بكاهد.
رژیم غذایی سالم و غنی از آنتی اكسیدان و برنامه ورزشی مناسب برای آماده شدن زنان برای بارداری مطلوب كمك می كند. در مردان نیز افزایش توده بدنی با كاهش سطح تستوسترون سرم و كاهش میزان باروری همراه است.
از سموم محیطی نظیر دیوكسین ها، بی فنیل ای پلی برومینه (PBBS)، استرهای فتالات و سایر تولیدات صنعتی به عنوان مواد تأثیرگذار بر باروری ذكر شده است. تعداد زیادی از این مولكول ها از نظر ساختمان مشابه مولكول تستوسترون و مولكول استروژن هستند و هنگامی كه در مسیرهای بیوشیمیایی شركت می كنند، به نام تخریب كننده های درون ریز خوانده می شوند. اجتناب از مصرف دخانیات نظیر توتون، و تنباكو و نوشیدن الكل و استفاده از یك رژیم غذایی مطلوب حاوی روی، اسیدفولیك و آنتی اكسیدان ها، موجب افزایش سلامت اسپرم در مردان می شود.
با توجه به عوامل خطرزا (عوامل ذیل) خانم ها قبل از باردار شدن برای حصول اطمینان از سلامت و آمادگی كامل جسمانی و مشاوره، باید به مراكز بهداشتی درمانی و پزشك خانواده مراجعه نمایند. این مراقبت ها با هدف شناسایی خانم های باردار مبتلا به سوء تغذیه (كم وزن، اضافه وزن یا چاق) و رفع مشكل تغذیه ای و رساندن آنان به محدوده نمایه توده بدنی طبیعی و آماده كردن آن ها برای داشتن یك بارداری ایمن و بدون خطر صورت می پذیرد.
عوامل خطر زای مرتبط با تغذیه در دوران بارداری:
  • سن كمتر از 18
  • استعمال دخانیات به مقدار زیاد
  • اعتیاد به مواد مخدر و مصرف الكل
  • داشتن BMI بالاتر از 25 یا کمتر از 18/5
  • سابقه بارداری های متعدد با فاصله كمتر از 3 سال از زایمان قبلی
  • سابقه اختلالات باروری
  • ابتلا به دیابت یا پرفشاری خون
  • داشتن رژیم غذایی درمانی برای یك بیماری سیستمیك مزمن
  • محرومیت اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی "درآمد كم، تحت پوشش دائمی خدمات حمایتی محلی یا دولتی بودن یا نداشتن شغل ثابت سرپرست خانوار، كم سوادی و محدودیت دسترسی به غذا"
  • خرافات و باورهای نادرست غذایی "استفاده از رژیم غذایی نامتعارف یا با ارزش تغذیه ای محدود"
  • افزایش ناكافی وزن
  • افزایش زیاد وزن
  • كم خونی (هموگلوبین كمتر از 11 گرم بر دسی لیتر)
  • بارداری بیش از یك جنین یا چندقلویی