معیارهای وزن گیری نامناسب در مادران باردار

بهترین معیار برای قضاوت در مورد وزن گیری مناسب در طی بارداری استفاده از جدول و نمودار وزن گیری مادران باردار می باشد. به هر دلیل كه وزن گیری مادر باردار (در هر یك از گروه های كم وزن، طبیعی، اضافه وزن یا چاق) بر اساس جدول و نمودار وزن گیری پیشرفت نكند، وزن گیری نامناسب اطلاق می شود. وزن گیری نامناسب به دو شكل قابل مشاهده است.

وزن گیری كمتر از حد انتظار و وزن گیری بیش از حد انتظار، در هر دو حالت بسیار مهم است كه علت زمینه ای وزن گیری نامناسب بررسی و معین گردد. این كار با معاینه و ارزیابی وضعیت مادر باردار و نیز انجام آزمایشات پارا كلینیكی انجام می شود.

بعد از تعیین علت، در صورتی كه وزن گیری نامناسب به دلیل نا آگاهی های تغذیه ای باشد، آموزش تغذیه و ارائه توصیه های تغذیه ای با تاكید بر رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایی روزانه و استفاده از 5 گروه غذایی اصلی شامل گروه نان و غلات، گروه میوه ها، گروه سبزی ها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، حبوبات، تخم مرغ و مغزها به مقادیر توصیه شده، تأكید بر مصرف منظم و به موقع مكمل های ویتامین، آهن و اسید فولیك (طبق توصیه های ارائه شده) و استراحت كافی در طول روز به صورت چهره به چهره و با بیانی ساده ارائه شود و در صورتی كه بعد از آموزش و پیگیری، روند وزن گیری اصلاح نشد به كارشناس تغذیه ارجاع داده شود. این اطلاعات در فرم مراقبت بارداری توضیح داده و ثبت می شود.

لازم است علاوه بر سؤال در مورد مصرف گروه های غذایی اصلی و مكمل های دارویی، توصیه های مناسب تغذیه ای با استفاده از راهنمایی كشوری تغذیه مادران باردار و شیرده ارائه شود.

برخی از توصیه های مهم عبارتند از:
  • تنوع و تعادل در برنامه غذایی روزانه و استفاده از 5 گروه غذایی اصلی رعایت شود.
  • در هر وعده غذایی حداقل از سه گروه غذایی اصلی استفاده شود.
  • ترجیحاً از نان های سبوس دار مانند سنگك به جای نان های سفید استفاده شود.
  • بهتر است برنج به صورت كته یا دمی همراه حبوبات مصرف شود. به طور كلی مخلوط غلات و حبوبات مانند عدس پلو،لوبیا پلو، عدسی با نان و خوراك لوبیا با نان، پروتئین مناسبی را برای خانم باردار تامین می كند.
  • استفاده از انواع میو ههای تازه كه در منطقه موجود است و میوه های خشك مانند كشمش، خرما، توت خشك، انجیر خشك، برگه هلو، زردآلو یا آلوی خشك به عنوان میان وعده توصیه شود.
  • سبزی هایی كه به شكل خام خورده می شوند باید قبل از مصرف به دقت شسته و ضد عفونی شوند.از قرار دادن سبزی در معرض هوا یا نور خورشید، پختن به مدت طولانی بخصوص در ظروف در باز و همراه آب زیاد و دور ریختن آب آنكه سبب از بین رفتن ویتامین های موجود در سبزی ها می شود، باید خودداری گردد.
  • روزانه سبزی های تازه مانند كاهو، گوجه فرنگی، خیار و هویج به عنوان میان وعده و سبزی های خام (سبزی خوردن) و یا پخته و یا سالاد همراه غذا مصرف شود.
  • كشك یك منبع غنی از پروتئین، كلسیم و فسفر است. در مناطقی كه كشك در دسترس است توصیه می شود همراه با غذاهایی مانند آش و بادمجان و به صورت جوشیده شده استفاده شود.
  • اگر مصرف شیر سبب ایجاد نفخ و مشكل گوارشی شود معادل آن می توان از ماست یا پنیر استفاده كرد.
  • انواع مغزها مثل پسته، بادام، گردو، فندق، منابع خوب پروتئین و آهن هستند و می توان به عنوان میان وعده ترجیحا از نوع خام و كم نمك آنها استفاده كرد.