اهمیت تغذیه در دوران پیش از بارداری

View

بارداری، یكی از مهم ترین تجربه های زندگی یك زن است. به طور طبیعی این دوران حدود 14 روز بعد از بارور شدن تخمك رسیده توسط یك اسپرم آغاز می شود.
تقریباً دو هفته بعد تخمك بارور شده كه در این زمان توده ای سلولی با نام بلاستوسیست است به داخل جداره رحم نفوذ كرده و با تشكیل جفت اولیه به تكثیر ادامه می دهد.
از هفته سوم و چهارم تمایز سلول ها آغاز و لوله عصبی تشكیل می گردد.
در هفته های پنجم و ششم جوانه های چشم و گوش ظاهر شده و به دنبال آن دستگاه تناسلی، كلیه ها، كام و دندان ها تشكیل می شوند. این مرحله كه دوره رویانی نامیده می شود و تا هفته دهم بارداری ادامه می یابد توأم با رشد سریع و ایجاد جوانه های اعضای اصلی بدن است و به همین دلیل تراتوژن ها و كمبودهای شدید تغذیه ای می تواند خطر جدی برای رویان ایجاد كند.

جدول: خلاصه مراحل رشد جنین
خلاصه مراحل رشد جنين


تقریباً در تمام مراحل، جفت مسئول تبادلات بین مادر و جنین و انتقال اكسیژن و دی اكسید كربن، مواد غذایی و مواد زائد است. به عبارتی جفت و فضای بین پرزی نقش ریه، دستگاه گوارش و كلیه را برای جنین ایفا می كند. ارتباط مستقیمی بین خون جنین و خون مادر وجود ندارد و این كار از طریق سلول هایی به نام سن سیتوتروفوبلاستها انجام می گیرد.
جفت در طول حاملگی به صورت فعال و یا غیرفعال به تعداد زیادی از مواد اجازه عبور داده و مقدار و میزان انتقال آن ها را تنظیم می كند. تعداد و اندازه سلول های جفت نقش مهمی را در تغذیه جنین ایفا می كند.
مایع آمنیون بالشتكی را برای جنین فراهم می كند كه در ایمنی جنین، رشد عضلانی و اسكلتی و بلوغ ریه ها، كلیه ها و دستگاه گوارش نقش دارد اما تأثیر تغذیه ای كمی دارد. در زمان ترم حجم مایع آمنیوتیك بین 800 تا 1000 سی سی است.
رژیم غذایی مادر منشأ مواد مورد نیاز جنین است. غذای مصرفی توسط مادر ابتدا به شكل ذخیره ای در كبد، عضلات و بافت چربی مادر ذخیره شده و به طور مداوم و منظم نیازهای انرژی مربوط به ترمیم بافتی و رشد بافت های جدید و نیازهای مادر را در دسترس قرار می دهد.
گلوكز مهم ترین ماده تغذیه ای مورد نیاز برای رشد است. ریزمغذی هایی نظیر ید، كلسیم، فسفر، آهن، روی، ویتامین سی و مس كه برای رشد و تكامل جنین از اهمیت حیاتی برخوردارند از طریق رژیم غذایی مادر به جنین انتقال می یابد. كمبود این ریزمغذی ها می تواند عوارضی نظیر سقط جنین، ناهنجاری های مادرزادی، كم هوشی، كوتولگی و هیپوگونادیسم، اختلال رشد جنین و جفت را برای جنین ایجاد نماید و یا مشكلاتی نظیر پوكی استخوان، دردهای عضلانی و استخوانی و كم خونی را برای مادر موجب شود.
مراقبت های دوران بارداری به منظور اطمینان از تأمین نیازهای غذایی جنین و مادر و با هدف حفظ سلامت هر دو انجام می شود. یك شیوه قابل اتكا و در دسترس برای كسب این اطمینان، اندازه گیری وزن و تعیین الگوی وزن گیری مادر در طی مراقبت های دوران بارداری است.
بر انجام مشاوره پیش از بارداری به منظور به حداقل رساندن عوارض بارداری ناشی از سوء تغذیه تاكید می شود. یك مشاوره پیش از بارداری مناسب می تواند از عوارض بارداری مرتبط با مشكلات قابل پیشگیری نظیر مسائل زیر بكاهد:
  • چاقی
  • دیابت
  • لاغری مفرط
  • فشارخون بالا
  • كم خونی
  • ناهنجاری های ناشی از نقص لوله عصبی در نوزاد، مصرف الكل و...
  • بارداری در سنین زیر 18 سال
  • بارداری با فواصل كمتر از 3 سال