دستگاه تناسلی زنان

دستگاه تناسلی زن به دو قسمت خارجی و داخلی تقسیم می شود:

• اندام تناسلی خارجی زن، عبارت اند از: 

لب های بزرگ، لب های کوچک، کلیتوریس، دهلیز و دهانه خارجی پیشابراه، غدد فرجی ـ مهبلی، پرده بکارت و شکاف ادراری تناسلی. مجموع اندام تناسلی خارجی را فرج یا شرمگاه می نامند.

• اندام تناسلی داخلی، شامل:

مهبل، رحم، لوله های رحم و تخمدان ها می باشد.

در اینجا تنها به شرح دستگاه تناسلی داخلی که شناخت نسبت به اعمال آن، از نظر آشنایی با بارداری و مراقبت مربوط ضروری است، پرداخته می شود.

دستگاه تناسلی داخلی

این قسمت از دستگاه تناسلی، توسط پرده بکارت از دستگاه تناسلی خارجی جدا می شود.

مهبل

مهبل مجرای عضلانی باریکی به طول 8 الی 10 سانتیمتر و قطر 4 سانتیمتر است که از لایه مخاطی چین داری از نوع اپی تلیوم سنگفرشی پوشیده شده است و دارای عروق و اعصاب فراوان می باشد. دیواره مهبل مانند آستین گردن رحم را دربرمی گیرد. بافت های مهبل در حالت عادی دارای ترشح کمی هستند که دیواره مهبل را مرطوب نگه می دارد ولی در اثر اختلالات موضعی یا عمومی ،ترشحات آن زیاد می شوند که در این حالت «لوکوره» نامیده می شوند.

رحم

اندامی است عضلانی به شکل گلابی وارونه که در داخل حفره لگن جای گرفته است.

طول رحم (در زنان غیرباردار) حدود 7 تا 8 سانتیمتر، عرض آن 4 تا 5 سانتیمتر و ضخامت آن 3 تا 4 سانتیمتر و وزن آن حدود 50 تا 70 گرم است. 

رحم دارای سه قسمت است: 

• جسم رحم
• تنگه (ایسم)
• گردن رحم

گردن رحم که پایین ترین قسمت رحم است، عضوی مخروطی و نیمه سفت به طول 2 تا 4 سانتیمتر است. حدود نصف طول گردن رحم در مهبل جای دارد و دارای سوراخ کوچکی است که رحم را به داخل مهبل مربوط می سازد. رحم در جلو با مثانه و در پشت با انتهای روده بزرگ مجاور است. انتهای رحم به طرف بالاست از دو طرف لوله های رحمی به آن متصل می شوند. رحم، از سه لایه تشکیل شده است: 

• لایه خارجی: که از جنس پرده صفاق است. 
• لایه میانی: که از بافت عضلانی است و در دوران بارداری که حجم رحم زیاد می شود به طور قابل ملاحظه ای رشد و افزایش می یابد و پس از زایمان دوباره منقبض شده، به حال اول برمی گردد.
• لایه داخلی: که مخاطی است و آندومتر نامیده می شود، از بافت همبند با غدد لوله ای شکل طویل تشکیل یافته است. این غدد از اپی تلیوم ستونی شکل مفروش شده اند و دارای ترشحات مخاطی هستند. این لایه در جایگزینی جنین دارای اهمیت است.

لوله های رحمی

لوله های رحمی در طرفین و بالای رحم قرار دارند. طول این لوله ها حدود12  سانتی متر است. سر لوله ها به رحم اتصال دارد، انتهای آزاد لوله ها مانند شیپور، باز و به رشته های بسیاری تقسیم می شود. یکی از رشته ها که به تخمدان متصل است، تخمک رسیده را که از تخمدان خارج شده به طرف لوله رحم می کشاند.

لوله رحم محل عبور تخمک رسیده (اوول) و برخورد آن با سلول جنسی مرد (اسپرماتوزوئید) است.

تخمدان ها

تخمدان ها، دو عضو بادامی شکل به طول تقریبی 4 و عرض 2 سانتیمتر هستند که در طرفین رحم جای دارند.

تخمدان ها علاوه بر تولید تخمک و فرستادن آن به داخل لوله های رحمی، سه نوع هورمون را نیز به داخل خون ترشح می کنند به نام های استروژن و پروژسترون و تستوسترون که فقط دو هورمون استروژن و پروژسترون، باعث عمل تخمک گذاری و آماده شدن رحم برای جایگزینی جنین می شود و هورمون تستوسترون در این میان نقشی ندارد.